martes, 7 de mayo de 2024

"Resumen en luenga aragonesa de o Manifiesto de Europe Free Alliance"




Resumen de o Manifiesto d'EFA ta las Eleccions Europeuas de 2024

Europe Free Alliance (EFA) ye lo unico partiu político europeuo que desfiende lo dreito a la autodeterminación como lo suyo alacet: os dreitos humans, civils y políticos, que busca construir una Europa ta toz os pueblos nacionals y no solo que ta os Estaus centralizaus y os suyos intreses mayoritarios.

Almitimos que os desafíos globals amenistan respueta europea, pero cada país d'Europatien as suyas proprias necesidaz y una Europa centralizada fracasaría de seguro: os europeuos amenistamos que democracia y descentralización vaigan chuntas, amenistamos una Europa construyita d'abaixo cara t'alto.

Agora, la UE ye la unión de os Estaus centralizaus, demandamos una UE que permita la creyación de nuevos Estaus y nuevas estructuras que permitan ascuitar a voz de todas as minorías nacionals y lingüísticas. Ixo ye lo Dreito a l'Autodeterminación, principio de subsidiariedad y procesos d'autonomía, tot conforme a medios políticos y pacificos.

EFA proposa la creyación d'un Reglamento Comunitario que permita la mediación de a UE en os procesos d'Autodeterminación pa evitar os bloqueyos de Estaus centralizaus encara que istos se i opongan.

EFA demanda que la UE construya circunscripcions electorals que rispeten a diversidat nacional dentro de os Estaus, contraria pues, a que Espanya siga circunscripción única.

Atorgar poder lechislativo a lo Comité Europeuo de as Rechions, que no siga merament asesor.

A UE ha de parar cuenta de toda la suya diversidat, en toz os planos, sexualidat, étnico, orichen social, diversidat de poblacimiento: rechions rurals despobladas u grans conurbacions postindustrials. Ye menister endrezar a participación d'abaixo ent'alto, antimás d'estudear o impacto de as midas que se preñen en cheneral en cada territorio u país en particular, parando cuenta más que más en zonas insulars, montañosas u periféricas.

EFA proposa la creyación de o Desfensor de o Pueblo Europeuo ta os Dreitos de as Minorías, facultau pa investigar o cumplimiento por parte de os Estaus de a Cartas de as Luengas Rechionals y Minoritarias y o Convenio Marco ta l'Emparo de as Minorías Nacionals.

La desfensa de os dreitos de os inmigrans, correchir os estereotipos y brechas de chenero que son un entrepuz adicional pa las mullers y combatir os discursos de odio y discriminación enta lo colectivo LGTBI, tamién cullen en l'achenda d'EFA.

EFA refirma o Pacto Verde Europeuo, preservando lo Mercau Interior y a competitividat global de a UE, pero no mos cuaca a suya anvista centralizada y d'alto t'abaxo, que no para cuenta de as consecuencias en bellas rechions y sectors: ye menister ascuitar a os sectors y comunidaz afectadas, mirando d'armonizar os diversos intreses, sin olvidar l'oxetivo de plegar en 2050 a la neutralidat d'emisions, que permita evitar un calentamiento global superior a 1'5ºC.

A ran internacional, a UE debe ser capable de desfender os suyos intreses, sobre a base de os principios de solidaridat, paz y democracia, desfendiendo tamién o Dreito a l'Autodeterminación de as minorías nacionals como os Pueblos de Kurdistán, Palestina u Sahara Occidental y mirando de mediar en conflictos como lo de Armenia y Azerbayán u Serbia y Kosovo.

EFA condena de raso a invasión d'Ucrania por Rusia, demandando máximo refirme ta Ucrania: creyemos que se pueden cambear as mugas de os países europeuos, pero nunca por a fuerza militar, por ixo paramos cuenta de a importancia de a diplomacia, pues ista guerra ye imposible d'aturar sólo que por meyos militars.

EFA reconoxe, profés, o Dreito a l'autodeterminación de Gales, Escocia e Inglaterra pa demandar, por separau si ye menister, tornar ta la UE.

En materia económica, la UE debe enfrontinar más que más as políticas proteccionistas de USA y a economía planifica, y por tanto subvencionada, de China, mirando d'una man d'emparar políticas de reparto de fondos conforme a las decisions de cada territorio sacando las trazas d'alto t'abaxo actuals, pero tamién fendo inversions publicas estratechicas que aduyen a la industria a ser competitiva globalment enfortir as cadenas de suministro entre as viellas mugas nacionals ye una faina Europeua, pero aduyará a las enconomías locals.

A la fin, a UE ye líder en muitos sectors económicos (maquinaria, alimentos, turismo, transporte …), que sin albandonar-los, ye menister cusirar atros de cara ta lo futuro, como biotecnolochía, farmaindustria, autos eléctricos, agricultura sostenible, IA, semiconductors…

Europa tien a manobra más preparada de o mundo, ha d'apostar-se porque siga siendo asinas cuisirando la Educación Superior, inversions en I+D+i y una buena politica industrial.